Ο ρόλος των ενεργειακών κοινοτήτων στην – Παρουσίαση μελέτης του Ν. Χατζηαργυρίου.

Τη σημασία των ενεργειακών κοινοτήτων ανέλυσαν την Τετάρτη 23 Ιουνίου στη διαδικτυακή εκδήλωση του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς “Ενεργειακές κοινότητες: Εργαλείο δημοκρατικού και συμμετοχικού ανασχεδιασμού του ενεργειακού τοπίου”, που πραγματοποίησε με αφορμή τη δημοσίευση της μελέτης “Ο ρόλος των ενεργειακών κοινοτήτων στη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση στην Ελλάδα”, στο πλαίσιο της συνεργασίας του ΙΝΠ με τις ερευνητικές ομάδες ThinkBee και SmartRUE.

Ολόκληρο το υλικό της εκδήλωσης (βίντεο, παρεμβάσεις, παρουσιάσεις) έχει αναρτηθεί εδώ:

Η παρουσίαση της μελέτης από τον Ν. Χατζηαργυρίου

Ανοίγοντας τη συζήτηση, ο καθηγητής του ΕΜΠ στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, πρώην πρόεδρος του ΔΕΔΔΗΕ και ιδρυτής και διευθυντής της ομάδας SmartRUE, Νίκος Χατζηαργυρίου, ο οποίος ήταν και ο επιστημονικός σύμβουλος της μελέτης, παρουσίασε τα βασικά σημεία αυτής. Όπως ανέφερε, “σκοπός αυτής της μελέτης είναι να αναδείξει τον σημαντικό ρόλο που μπορούν να παίξουν οι πολίτες, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και η τοπική αυτοδιοίκηση στη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα, εξασφαλίζοντας τη δικαιοσύνη και συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας μέσω των δομών των ενεργειακών κοινοτήτων και στη συνέχεια να δώσουμε και μια γενικότερη προοπτική για το πώς μπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω ο θεσμός, να θωρακιστεί, πάντα με στόχο την ενδυνάμωση του θεσμικού του πλαισίου, τις χρηματοδοτικές δυνατότητες και το μεγάλο πρόβλημα της αντιμετώπισης ενεργειακής φτώχειας”.

Όπως τόνισε ο Ν. Χατζηαργυρίου, “ένα βασικό βασικό θέμα με το οποίο έχουν σχέση οι ενεργειακές κοινότητες είναι η ενεργειακή δημοκρατία. Αν και δεν υπάρχει ένας ορισμός αυτής, συνήθως αναφερόμαστε στην παραγωγή ενέργειας αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές, σε αντίθεση με το κυρίαρχο μοντέλο των κεντρικών θερμικών σταθμών παραγωγής, στη διεκδίκηση του κοινωνικού και δημόσιου ελέγχου του ενεργειακού τομέα και στην αναδιαμόρφωση του τομέα της ενέργειας ώστε να περιλαμβάνει δημοκρατικές διαδικασίες, κοινωνική δικαιοσύνη, συμμετοχή, περιβαλλοντική βιωσιμότητα”.

Ο Ν. Χατζηαργυρίου παρουσίασε επίσης συνοπτικά το θεσμικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες, με βασικότερο τον ν. 4513/2018, ο οποίος, όπως είπε “αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για τη διάδοση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για τη δυνατότητα συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών, ώστε να ενισχύεται και η αποδοχή και η πληροφόρηση όσον αφορά τις ΑΠΕ”. Σημαντικές επίσης χαρακτήρισε τις διατάξεις που αφορούν την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, δίνοντας τη δυνατότητα παροχής δωρεάν ενέργειας σε ευάλωτους καταναλωτές, ακόμα και αν δεν συμμετέχουν στην ενεργειακή κοινότητα σαν μέλη. Στα πλεονεκτήματα του νόμου αυτού συμπεριέλαβε επίσης τη δυνατότητα συνεργειών με την τοπική αυτοδιοίκηση και τις ειδικές διατάξεις για τη νησιωτικότητα, καθώς και το μοντέλο δημοκρατικής συμμετοχής που καθιερώνει, αφού κάθε μέλος έχει μία ψήφο ανεξάρτητα από το μερίδιο που κατέχει, αλλά και στην αυξημένη προστιθέμενη αξία στην οποία στοχεύουν σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, έχοντας έτσι τη δυνατότητα να αλλάξουν το παραγωγικό μοντέλο.

Αντίθετα, το πρόσφατο άρθρο 162 του ν. 4759/2020 εισήγαγε, όπως ανέφερε ο Ν. Χατζηαργυρίου, την υποχρέωση όλες οι ενεργειακές κοινότητες από το 2022 να ανταγωνίζονται τους ιδιώτες επενδυτές, εξέλιξη η οποία καταργεί τον διαχωρισμό μεταξύ ενεργειακών κοινοτήτων και ιδιωτών επενδυτών και, δεδομένου ότι οι ενεργειακές κοινότητες φυσικά είναι πρακτικά αδύνατο να ανταγωνιστούν με ίσους όρους τους ιδιώτες επενδυτές, “η ρύθμιση ουσιαστικά καταργεί το κίνητρο σύστασης ενεργειακών κοινοτήτων από πολίτες και από ΟΤΑ και ουσιαστικά φρενάρει τις ενεργειακές κοινότητες”.

Επίσης, ο Ν. Χατζηαργυρίου αναφέρθηκε διεξοδικά στο θέμα της συλλογικής ιδιοκατανάλωσης, ενώ τόνισε τα πλεονεκτήματα του διαμοιρασμού της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως η μείωση της χρήσης δημόσιου δικτύου και επομένως του κόστους διανομής, το οικονομικό όφελος για τους συμμετέχοντες, αλλά και το κοινωνικό όφελος, τόσο λόγω της αξιοποίησης ΑΠΕ και του περιορισμού του περιβαλλοντικού αντικτύπου, όσο και λόγω της ένταξης των ευάλωτων πολιτών σε ένα πλαίσιο αλληλοβοήθειας. Επίσης, σημαντικό πλεονέκτημα είναι, όπως είπε, η ευαισθητοποίηση των πολιτών στο θέμα της παραγωγής ενέργειας και του περιβάλλοντος και ο εκδημοκρατισμός του ενεργειακού συστήματος.

Εξάλλου, όπως ανέφερε ο Ν. Χατζηαργυρίου, δυνητικά οι ενεργειακές κοινότητες ανοίγουν το δρόμο για τη δημιουργία τοπικών αγορών ενέργειας, χάρη και στα μέσα που διαθέτουμε σήμερα (ηλεκτρονικοί μετρητές, άμεση πληροφόρηση), ώστε να υπάρχει μια τοπική ανταλλαγή ενέργειας μεταξύ των γειτόνων ή μεταξύ των ίδιων των μελών της ενεργειακής κοινότητας, δημιουργώντας μια τοπική αγορά. Όπως είπε, “εδώ η ενέργεια παραμένει ανταλλάξιμο και εμπορεύσιμο προϊόν, αλλά ο τρόπος που ανταλλάσσεται και πωλείται καθορίζεται από την ίδια την κοινότητα και έτσι δημιουργεί ένα κοινωνικό και δημοκρατικό τρόπο. Ήδη σε αρκετές περιοχές αυτά δουλεύουνε πιλοτικά και υπάρχουν και κάποια εφαρμοσμένα παραδείγματα, όπως για παράδειγμα, στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης”.

Ειδικότερα στο θέμα του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο Ν. Χατζηαργυρίου τόνισε ότι υπάρχουν δύο μοντέλα: ένα που αντιλαμβάνεται το ρόλο του Δήμου ως υποστηρικτικό, δηλαδή να παρέχει διαθέσιμη υποδομή σε ενεργειακές κοινότητες ώστε να αναπτύξουν ανανεώσιμα έργα, και ένα διαφορετικό που θέλει ο Δήμος να είναι εκκινητής αυτής της διαδικασίας, αναπτύσσοντας μαζί με τις εταιρίες του ενεργειακά έργα, εφαρμογή εικονικού συμψηφισμού, ώστε να μειώσει τους δημοτικούς λογαριασμούς και να αντιμετωπίσει την ενεργειακή φτώχεια.

Στο σκέλος των προκλήσεων, ο Ν. Χατζηαργυρίου χαρακτήρισε ως βασικό το πρόβλημα της χρηματοδότησης, καθώς τα έργα ενεργειακού συμψηφισμού δεν δανειοδοτούντα από τράπεζες εύκολα γιατί δεν περιλαμβάνουν χρηματικές ροές, άρα πρέπει να βασιστούν σε ίδια κεφάλαια, αλλά και την αστάθεια του θεσμικού πλαισίου που δυσχεραίνει την ομαλή λειτουργία των ενεργειακών κοινοτήτων. Παραθέτοντας μάλιστα στοιχεία από μια έρευνα που έγινε τον Αύγουστο του 2020 από την ομάδα SmartRUE του Πολυτεχνείου, μαζί με την Greenpeace και την Electra Energy Cooperative, ο Ν. Χατζηαργυρίου υπενθύμισε ότι γεωγραφικά υπάρχει μεγαλύτερη συγκέντρωση ενεργειακών κοινοτήτων στο βόρειο κομμάτι της χώρας, και κυρίως στην Κεντρική Μακεδονία, ότι οι περισσότερες κοινότητες καταχωρήθηκαν στο δεύτερο εξάμηνο του 2019. Ότι το συνεταιριστικό κεφάλαιο για τις περισσότερες κοινότητες είναι σχετικά μικρό, της τάξης των 10.000 € ενώ περίπου το 35% έχει κεφάλαια από 10.000 μέχρι 100.000 € και μόνο το 4% υπερβαίνει τα 100.000 €, ενώ τέλος στο θέμα της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων υπάρχει σημαντικό κενό, καθώς στις περισσότερες ενεργειακές κοινότητες λιγότερο από 2% των γυναικών μετέχουν στο διοικητικό συμβούλιο και στις μισές δεν υπάρχει γυναικεία συμμετοχή.

Τέλος, στο σκέλος των προτάσεων στήριξης των ενεργειακών κοινοτήτων στις οποίες καταλήγει η μελέτη, ο Ν. Χατζηαργυρίου αναφέρθηκε στην ενίσχυση του ρόλου των ΟΤΑ, στην αύξηση της συμμετοχής των ενεργειακών κοινοτήτων στην παραγωγή ενέργειας στο υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ, στην αξιολόγηση των φραγμών και των δυνατοτήτων ανάπτυξης ενεργειακών κοινοτήτων όπως προβλέπονται στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Σε ό,τι αφορά στη χρηματοδότηση, χαρακτήρισε καλή ιδέα την ενεργοποίηση της αναπτυξιακής τράπεζας προκειμένου να στηρίξει τις ενεργειακές κοινότητες μέσω κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων και εγγυήσεων, ενώ αναφέρθηκε και στα ζητήματα ενημέρωσης των πολιτών, πλήρους κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών των ενεργειακών κοινοτήτων όταν συμμετέχουν ΟΤΑ, ειδικά όταν το έργο αφορά παροχή ενέργειας σε ευάλωτους καταναλωτές, αλλά και την παροχή τεχνικής υποστήριξης στις ενεργειακές κοινότητες στη διαδικασία κατάρτισης των επιχειρηματικών σχεδίων τους. Σε ό,τι δε αφορά την ενεργειακή φτώχεια, ο Ν. Χατζηαργυρίου τόνισε ότι πρέπει να βρεθεί ένας κοινά αποδεκτός ορισμός και επιπλέον να στηριχθεί η ενεργειακή αποδοτικότητα των ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών, να δημιουργηθεί μια εθνική στρατηγική, να αξιοποιηθούν χρηματοδοτικά εργαλεία και να ενημερωθεί και να ευαισθητοποιηθεί ο ευρύτερος πληθυσμός σχετικά με το θέμα.

Πηγή: energypress.gr

Επισκέψεις: 16